از خدا خواهيم توفيق ادب بي ادب محروم باشد از لطف رببي ادب تنها نه خود را داشت بد بلكه آتش در همه آفاق زد آيا مخالفت با هواي نفس ديگران لازم است؟ |
| پرسش: |
| در اخلاق، از مهم ترين اموري كه به افراد توصيه مي شود، ترك هوي و جهاد با نفس است. هم چنين، بسيار به نيكي و مروّت و مدارا با ديگران توصيه شده، و تأكيد شده بر كمك به ديگران و رفع خواسته ها. امّا گاهي اوقات، خواسته اي كه ديگري از انسان دارد، امري نفساني و از روي هواست (نه لزوماً حرام). در اين شرايط چه بايد كرد؟ آيا حكمِ مخالفت با نفس فقط مربوط به خود آدم است يا اين كه با نفس و هواي ديگران نيز بايد مخالفت كرد؟ |
| پايگاه حوزه6173، 6173 |
| پاسخ: |
هواي نفس و خواسته هاي نفساني در حوزه هاي حلال اشكال ندارد اگر چه مخالفت با آنان مزيد بر تقوي و طهارت روح خواهد بود. مثلا اگر آدمي به انواع غذاها ميل و رغبت شديد داشته باشد مادامي كه او را به دام حرام نيندازد، ممنوع نيست ولي تسلط بر نفس در چنين شرايطي هم، پسنديده و مفيد به اخلاق آدمي خواهد بود. هواهاي نفساني داراي دو جنبه خصوصي و عمومي (شخصي و اجتماعي) ميباشند، هواهاي نفساني حرام در دو حوزه با رعايت شرايط قابل امر و نهي هستند ولي هواهاي نفساني در حوزه حلال (ولو مكروه) تنها قابل موعظه حسنه خواهند بود و ما مجوزي براي نهي ديگران در اين زمينه نداريم. و اصطلاحا منكر شناخته نميشوند. كمك كردن به ديگران در راه حرام، حرام است اما در راه مباح اشكال ندارد. |
| مولاي متقيان حضرت امام علي عليه السلام در پاسخ به سئوالي از نحوه محاسبه نفس فرمودند: چون شب را به صبح رساند و سپس روز را به شب، به سراغ نفس خويش رود و بگويد: اي نفس! امروز را گذراندي و ديگر هرگز برنمي گردد. خداوند از تو خواهد پرسيد كه آن را چگونه سپري كردي؟ در آن روز چه كردي؟ آيا خدا را ياد كردي يا سپاس و ستايشش گفتي؟ آيا حق برادر مومني را پرداختي؟ آيا بار غمي از دل او برداشتي؟ آيا در نبود او از زن و فرزندانش نگهداري كردي؟ آيا وقتي درگذشت به بازماندگان او رسيدگي كردي؟ آيا با استفاده از مقام و موقعيت از غيبت برادر مومني جلوگيري كردي؟ آيا مسلماني را ياري رساندي؟ چه كاري براي او كرده اي؟ آن گاه كارهايي كه كرده است بر مي شمرد؛ اگر كار خيري از وي سر زده باشد خدا را سپاس گويد و به شكرانه توفيقي كه به وي عنايت كرده خدا را به بزرگي ياد كند و اگر ديد گناهي يا تقصيري از او سر زده است از خداي عز و جل آمرزش بخواهد و تصميم بگيرد كه ديگر آن را تكرار نكند. ميزان الحكمة 3/1167 |