از خدا خواهيم توفيق ادب        بي ادب محروم باشد از لطف رب

بي ادب تنها نه خود را داشت بد           بلكه آتش در همه آفاق زد

آموزش يك ضرورت واجب

آموزش توالت يعني آن كه كودك طرز صحيح استفاده از توالت، نياز به دستشويي كردن، طرز صحيح دستشويي كردن، شستن و پاك كردن خودش و شستن دست‌ها و خشك كردن آن ها را بياموزد. كودكان معمولا تا سن  5-4 سالگي در اين مورد نياز به كمك دارند .اكثر كودكان كنترل عضلاني براي تنظيم خود را بين سن 18 ماهگي و 3 سالگي به دست مي‌آورند ولي كودكاني كه ناتواني دارند نمي توانند تا سنين بالاتر اين كنترل را به دست آوردند. البته علاوه بر سن كودك، آمادگي او نيز براي اين آموزش مهم است.

به عنوان مثال كودك بايد بتواند بنشيند و بتواند حداقل براي 5 دقيقه آرام بازي كند، قادر به همراهي و كمك كردن براي پوشيدن و درآوردن لباس اش باشد، رفتارهاي تقليدي را نشان دهد، توانايي فهميدن و دنبال كردن دستورات ساده را داشته باشد و در مرحله لجبازي و منفي‌گرايي نباشد.

هم چنين كودك بايد توانايي اين را داشته باشد كه حداقل بتواند براي مدت 3 ساعت خودش را خشك نگه دارد و يك نام و اسم براي ادرار و مدفوع داشته باشد و زماني كه شروع به آموزش توالت مي كنيم نبايد كودك در وضعيت استرس‌آوري باشد، مثلا زمان‌هايي مثل از شيرگيري كودك، تولد فرزند جديد و تغييرات منزل، زمان‌هايي مناسبي براي شروع آموزش نيستند.

 زماني كودك آماده آموزش توالت‌كردن است كه خيس شدن يا كثيف شدن كهنه را دريابد يا بتواند بگويد كه مي‌خواهد سر لگن بنشيند. اين وضعيت معمولا هنگامي رخ مي‌دهد كه كودك شما 18 تا 24ماهه باشد. با اين حال ممكن است تا 2.5 تا سه سالگي كودك همچنان نياز به پوشك كردن داشته باشد.برخي از  روانپزشكان كودك و نوجوان معتقدند كه معمولا از زمان شروع آموزش 6 هفته طول مي كشد تا كودك آن را بياموزد.

توصيه به مادران جوان:

*قبل از آموزش توالت، والدين بايد براي ادرار و مدفوع كودك نام بگذارند و زماني كه كودك اين عمل را انجام داد آن را تكرار كنند.

* پوشك و كهنه كودك را هرچه زودتر عوض و او را تميز كنند بايد در نظر داشت كه تا كودك با اين وضعيت احساس راحتي نكند بهتر است پوشك كودك در دستشويي عوض شود.

*زماني كه كودك به طور كلامي يا با ژست خود نشان مي دهد كه دستشويي دارد، بايد او را تشويق كنيد. هم چنين لگن يا توالت كودك را به او معرفي كنند و آن را داخل حمام يا دستشويي بگذارند و به كودك بگويند آنجا دستشويي كند.

*به كودك اجازه دهيد ادرار و مدفوع خود را در توالت ببيند. بگذاريد كودك با سيفون توالت بازي كند. قبل از آموزش توالت رفتن به كودك، يك لگن بچه در محيط بازي كودك بگذاريد تا كودك با لگن بچه آشنا شود.

*به كودك اجازه دهيد  با مشاهده و لمس كردن با لگن آشنا شود. به او بگوييد لگن مال اوست و  اجازه دهيد كودك با لباس كامل مانند صندلي روي لگن بنشيند. به او اجازه دهيد هر وقت خودش خواست از روي لگن بلند شود تا اين كار او را خسته نكند.

*هنگامي كه كودك روي لگن نشسته است،‌ پهلوي او بمانيد. حرف زدن با كودك يا قصه خواندن براي او كمك مي‌كند تا او آرامش پيدا كند.

* خالي كردن لگن به درون توالت و كشيدن سيفون آن را به او نشان دهيد. بعد از اينكه كودك با كشيدن سيفون توالت و نشستن بر لگن احساس راحتي كرد،‌ مي‌توانيد شروع به آموزش دادن دفع در لگن به او كنيد.

*والدين كودك را تشويق كنند كه چندين بار در روز روي دستشويي يا لگن خود بنشيند، اوايل اجازه دهند كه با لباس روي لگن بنشيند تا تجربه غيراسترس زاي نشستن روي لگن با لباس را داشته باشد و زماني كه كودك روي لگن خود نشست اجازه يك فعاليت جالب و خاص را به او بدهند مثل اينكه عروسكي به دست او بدهند يا تخته و گچي كه روي آن را خط خطي كند.

*كودك بايد فقط زماني كه روي لگن نشسته است حق استفاده از اين فعاليت يا بازي خاص را داشته باشد كه بدين وسيله والدين كودك را براي استفاده از لگن و دستشويي تشويق مي كنند. علاوه بر آن بازي كردن كودك را از حالت مقاومت خارج مي كند و او را راحت و آرام مي كند.

*بعد از اينكه كودك به نشستن روي لگن عادت كرد، او را بدون لباس و پوشك روي لگن بنشانيد تا كودك به نشستن بدون لباس روي لگن عادت كند.

*شلوارهاي گشاد كه به راحتي از پاي كودك خارج مي‌شود،‌ به او بپوشانيد.

* مادر به تدريج لباس كودك را در زمان نشستن روي لگن يا دستشويي كم كند تا زماني كه كودك بدون شلوار و لباس زير و پوشك راحت روي آن بنشيند و براي ساعتي به كودك اجازه دهد بدون كهنه و پوشك باشد (حداقل 30 دقيقه) اگر در اين زمان كودك ادرار يا مدفوع كند به او توضيح مي‌دهيم كه كجا حق دارد ادرار كند و كجا نمي‌تواند.

*هنگامي كه كودك احساس نياز به ادرار كردن يا اجابت مزاج دارد، ممكن است حالت صورتش تغيير كند يا كاري را كه داشت انجام مي‌داد، ‌متوقف كند. به غير از  توجه به اين نشانه‌ها،‌ كودك را در فواصل منظم مثلا هر يك ساعت نيم تا ? ساعت روي لگن بنشانيد.

*هنگامي كه كودك ياد گرفت چگونه از لگن استفاده كند، مي‌تواند استفاده از توالت فرنگي را هم به او آموزش دهيد.

*زماني كه كودك روي لگن و دستشويي نشست و دفع ادرار يا مدفوع داشت والدين او را تشويق كنند. در مراحل بالاتر و پس از آنكه كودك در مراحل قبل به موفقيت رسيد او را به دستشويي ببرند و كمك كنند تا لباس اش را درآورد، روي دستشويي بنشيند، سيفون را بكشد، خودش را پاك كند و دست هاي اش را بشويد و سپس آنها را خشك كنيد.

*هنگامي كه كودك خودش به توالت مي‌رود،‌ او را تشويق كنيد. اما اگر كودك دفع انجام نداد،‌ او را سرزنش نكنيد. در مقابل كودك شكيبا باشيد.

با رعايت اصول فوق، به تدريج نياز كودك به كمك والدين كمتر خواهد شد و خواهد توانست به طور كامل آداب توالت رفتن را بياموزد.ممكن است اين مراحل آموزشي تا سه ماه طول بكشد.مهم اين است كه شما بردبار و حامي كودك خود باشيد. نبايد زمانيكه اشتباهي از كودك سر زد، او را نتبيه كنيد.

چنانچه كودك در مدت سه ماه توالت رفتن را ياد نگرفت، با پزشك خانوادگي مشورت كنيد محتمل‌ترين دليل در مورد اينكه كودك‌تان استفاده از لگن را ياد نمي‌گيرد، ‌اين است كه هنوز آمادگي براي آموزش توالت را ندارد و بايد صبر كنيد تا بزرگتر شود.